Bir zamanlar Filistin yanlısı olan Yunanistan artık İsrail’in en yakın Avrupalı müttefiklerinden biri | İsrail-Filistin çatışması Haberleri
Atina, Yunanistan – Yunanistan, Doğu Akdeniz’de İsrail’in önemli bir destekçisi olarak ortaya çıktı; bu, on yıldan biraz daha uzun bir süre önce hayal bile edilemeyecek bir konum ve görünüşe göre kamuoyuyla çelişiyor.
Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis, Ortadoğu’daki son çatışmaların alevlendiği 23 Ekim’de Tel Aviv’de İsrailli mevkidaşı Binyamin Netanyahu’ya “Buraya sadece bir müttefik olarak değil, gerçek bir dost olarak geliyorum” dedi.
“Yunanistan ilk andan itibaren İsrail’in uluslararası hukuka uygun olarak kendini savunma hakkını destekledi” dedi.
Miçotakis, benzer dayanışma sergileyen diğer bazı Avrupalı liderlerin aksine, Filistin Fetih hareketinin lideri Mahmud Abbas’a da nezaket ziyaretinde bulunmadı.
Bu, mevcut savaşta tarafsızlığı destekleyen Yunanlıların üçte ikisini rahatsız edebilir.
Mitsotakis’in ziyaretinden iki gün sonra Star Channel tarafından yayınlanan bir kamuoyu anketine göre yalnızca yüzde 18,4 İsrail yanlısı bir tutumdan yanayken, yüzde 11,5 Yunanistan’ın açıkça Filistin yanlısı olmasını istiyor.
Yunanistan, Gazze’de sıkışıp kalan Filistinli sivillere insani yardım yapılmasını desteklemesine rağmen, 27 Ekim’de İsrail ile Hamas arasında acil insani ateşkes çağrısında bulunan BM Genel Kurulu oylamasında çekimser kalan 45 ülkeden biriydi. 120 ülkenin çoğunluğu lehte oy kullandı.
“Sekiz AB üyesi BM’nin insani ateşkes çağrısına oy verdi. Muhalefetteki Syriza partisinin Avrupa Parlamentosu üyesi Dimitris Papadimoulis, Al Jazeera’ye şöyle konuştu: “Mitsotakis yönetimindeki Yunanistan, onların arasında olmamayı seçti.”
Papadimoulis, “İnsanlık ve barışın hakim olmasını isteyen” herkesin, “Arap dünyasıyla iyi ilişkileri de sürdüren daha dengeli bir konumu, Filistinliler için çözüme yardımcı olan bir konumu” izleyeceğini söyledi.
Ancak Yunanistan, 27 Ekim’de Avrupa Konseyi’nin Gazze’ye “insani duraklamalar ve koridorlar dahil olmak üzere” “güvenli ve engelsiz insani erişim” çağrısına katıldı.
Ancak Yunanistan, İsrail’e yardım etme konusunda açıklamaların ötesine geçti.
Yunan medyasına göre, çok sayıda ABD C-17 ve C-130 nakliye uçağı, olası bir durumda Girit’teki Souda Körfezi’ndeki ABD hava ve deniz üssünde ve Atina yakınlarındaki Elefsina’daki Yunan hava kuvvetleri üssünde konuşlandırıldı. ABD vatandaşlarının İsrail’den toplu olarak tahliye edilmesi gerekli olmalıdır.
Tarihi bir değişim
Yunanistan’ın iktidardayken artık sağ ve sol partiler tarafından desteklenen resmi dış politika pozisyonu, Yunanistan ve İsrail’in hâlâ tam diplomatik ilişkiler geliştirmediği Soğuk Savaş sırasındaki geleneksel Filistin yanlısı politikasından tamamen farklı.
Netanyahu’nun selefi Menachem Begin, 1982’de Filistin Kurtuluş Örgütü’nün askeri kanadını yok etmek için Lübnan’ı işgal ettiğinde, Yunan gemileri örgütün lideri Yaser Arafat’ı Atina’ya güvenli bir yere götürdü.
O zamanlar, yurt dışından gelen Filistinliler, davalarını Avrupa topraklarında duyurmak için Yunan sol partisinin desteğiyle Atina sokaklarında sık sık gösteriler düzenliyorlardı.
Filistinlilere verilen destek yalnızca duygusal değildi.
Yunanlılara ait tankerler dünya ham petrolünün üçte birini taşıyor ve bu ticaret, onlarca yıldır Arap dünyasıyla iyi ilişkilerin kurulmasını gerektiriyor.
Bir diğer neden ise Türkiye’nin 1974’te Kıbrıs’ı işgal etmesiydi.
Pire Üniversitesi uluslararası ilişkiler profesörü Aristotle Tziampiris Al Jazeera’ye “Yunanistan, BM’den Kıbrıs meselesindeki tutumu lehine oy almakla çok ilgilendi” dedi. “Bir İsrail oyununa karşı 20 kadar Arap oyunu tartmak zorundaydınız.”
Yakınlaşmanın başlangıcı, 1990 yılında, Miçotakis’in babası, eski başbakan Konstantine Miçotakis’in, “bölgede barışın yeniden tesisi ve tesis edilmesi için” gerekli olduğunu düşündüğü İsrail’i tam ve yasal olarak tanımasıyla gerçekleşti.
Ancak 1990’lı yıllarda İsrail’in Türkiye ile yakın ilişkisi Yunanistan için sorun teşkil ediyordu.
Üst düzey bir Yunan hükümet yetkilisi, kimliğinin gizli kalması kaydıyla Al Jazeera’ye şunları söyledi: “Yunan dışişleri bakanlığında kalıcı bir demirbaş olan Türkiye kriteri, İsrail Türkiye ile ilişkilerini geliştiriyorsa, İsrail’le iyi ilişkiler kuramayacağımızı dikte ediyor.”
“Bu ikilemi onlara yaşattık ve o günlerde İsraillilerin Türkiye’de çok daha stratejik çıkarları vardı, bu yüzden onları Türkiye’yi seçmeye zorladık.”
2010 yılında İsrail ordusu ile Hamas arasında yaşanan bir başka çatışma her şeyi değiştirdi.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Filistinlilerin yardımına insani yardım taşıyan bir filo gönderdi. İsrail komandoları, silah taşıdığından şüphelenerek filoya saldırarak dokuz kişiyi öldürdü.
Tziampiris, Türkiye-İsrail ilişkilerindeki çöküşün, Yunanistan’ın siyasi yapısının “şaşırtıcı bir hızla” doldurmaya çalıştığı bir boşluk olduğunu söyledi.
Hükümet yetkilisi, “İsrail, tüm bu yıllar boyunca Yunanistan’a, İsrail’in AB ile ilişkilerini kolaylaştırabilecek ve İsrail’in Filistinlilere karşı davranışından kaynaklanan izolasyonunu hafifletebilecek Avrupa Birliği’ne açılan bir kapı olarak bakıyor” dedi.
Tziampiris, Yunanistan’ın İsrail’le filizlenen dostluğunun “kişisel veya partizan değil, yaklaşık 15 yıldır devam eden ulusal bir stratejiyi temsil ettiğini” söyledi.
Politikacıların iç kavgalara eğilimli olduğu ve sıklıkla parti çıkarlarını ulusal çıkarların üstünde tuttuğu bir ülkede bunun “hayran olunacak bir şey” olduğunu söyledi.
Yunanistan’ın İsrail’i kucaklamak için kendi nedenleri vardı.
O yıl aslında iflas etmişti ve avro bölgesindeki ortaklarından ve Washington’daki Uluslararası Para Fonu’ndan bir kurtarma paketine ihtiyacı vardı. İsrail’e destek sinyali vererek ABD’ye yaklaştı.
Yunanistan da yeni gelişen bir enerji ortaklığının parçası olmaya başlamıştı. 2010 yılı İsrail’in, tahminen 566 milyar metreküp gaz bulunduran ve İsrail’i bir gecede Doğu Akdeniz’in en büyük ihraç edilebilir gaz sahibi haline getiren Leviathan’ı keşfettiği yıl oldu.
Ertesi yıl, Yunanistan ve İsrail, her yıl 10-20 milyar metreküp İsrail gazını Yunanistan üzerinden Avrupa’ya taşıyacak, 1.900 km uzunluğunda (1.180 mil), çoğunlukla 7 milyar dolarlık bir deniz altı boru hattı olan EastMed’in inşasını tartışmaya başladı.
Yunan hidrokarbon şirketleri bu boru hattını inşa etmek için bir konsorsiyum oluşturdular ve Atina merkezli bir şirket halihazırda İsrail ekonomisinde stratejik bir rol oynuyor. Kısmen İsrail’in finansmanı yoluyla Energean, şu anda İsrail açıklarında demirli, İsrail açık deniz gazını ihracat için çıkaran ve sıvılaştıran yüzen bir üretim, depolama ve boşaltma (FPSO) platformu işletiyor.
Savunma ilişkisi
2020’de Yunanistan-Türkiye ilişkileri gerginleştiğinde Yunanistan, İsrail’in gelişmiş savunma sanayisiyle ilişki arayışına girdi.
Yunanistan, Ege’yi izlemek üzere iki Heron İHA’sını kiralayarak İsrail ile ilk askeri anlaşmasını 6 Mayıs 2020’de imzaladı. Yunanistan, Türkiye’nin Bayraktar insansız hava araçlarını geliştirmesine hazırlıksız yakalanmıştı ve kendi İHA’larını geliştirmeden önce geçici bir çözüm olarak Heronlara ihtiyaç duyuyordu; bu, Yunan Havacılık ve Uzay Endüstrisinin şu anda Yunan üniversiteleriyle işbirliği içinde yaptığı bir şey.
Yunanistan, 2022’de İsrail’in Rafael Gelişmiş Savunma Sistemleri’nden Drone Dome anti-drone savunma sistemini de satın alacak ve 2023’te yine Rafael’den onlarca Orbiter 3 gözetleme ve keşif drone’u satın alacak.
Mitsotakis, Haziran 2020’de Netanyahu ile siber güvenlik işbirliği protokolleri imzaladı ve İsrailli yatırımcıları, özellikle BT alanında AB tek pazarına ulaşmak için Yunanistan’ı bir üs olarak kullanmaya davet etti.
Yunanistan ekonomisinin sallantıda olduğu 2010 yılının aksine, artık davetin alıcıları vardı.
Şubat 2021’de İsrailli savunma üreticileri SK Group ve Plasan, feshedilmiş Yunan Araç Endüstrisi’nin (ELVO) kontrolünü ele geçirdi.
2022’de Yunanistan ve İsrailli Elbit, Yunanistan’ın güneyindeki Kalamata kasabasında ortak bir uçuş eğitim merkezi kurdu. İsrail bir zamanlar Türkiye’den hava sahası eğitimi istemişti. Artık Atina’nın geniş uçuş bilgi bölgesinin kullanımına sahipti.
Yunanistan, 2023 yılında doğu Ege adalarını korumak için İsrail’in Elbit’inden 500’e yakın füze içeren 34 Spike NLOS kısa menzilli füze savunma sistemini satın almıştı.
Türkiye bu süre zarfında ters yönde hareket ederek Hamas liderlerine pasaport ve Türk topraklarında ofis teklif etti.
Erdoğan geçtiğimiz günlerde Hamas’ın “terörist” bir örgüt olmadığını söyleyerek ve İsrail’i işgalci olarak nitelendirerek Washington’u hayal kırıklığına uğrattı.
Bu, Gazze’deki çatışma sırasında Yunanistan ve Türkiye’yi karşıt taraflara yerleştiriyor.
İsrail büyükelçisi Noam Katz, Yunanistan’ın Open TV’sine yaptığı açıklamada, “Hamas’a ev sahipliği yapmak her zaman İsrail ile Türkiye arasında bir sorundu ve yakınlaşmadan bahsettiğimizde bu konu masadaydı ve hala masadadır” dedi.